Eindtoets basisonderwijs: juist nú!
Gepubliceerd op 24 januari 2021
Onlangs gingen er stemmen op om óók dit jaar de verplichte eindtoets basisonderwijs te laten vervallen, net zoals vorig jaar vanwege de corona. Als we echt serieus de kwaliteit van ons onderwijs, juist in deze tijd, willen blijven nastreven, is afschaffen van deze eindtoets een wel heel slecht plan! Want gaat de toets voor het tweede achtereenvolgende jaar niet door, dan weten we niet hoe erg de onderwijsachterstand van kinderen op dit moment is. Dan verliezen we echt het zicht dat we behoren te hebben op de stand van ons onderwijs in deze crisistijd en ontneemt ons dat ook nog eens de mogelijkheid om in te spelen op die zwakke plekken!
Het zal duidelijk zijn dat na afname van de eindtoets zal blijken dat de scores lager zullen zijn dan in normale, coronavrije jaren. Het onderwijs is dan al, sinds half maart, ruim een jaar lang niet optimaal geweest. Maar dat mag toch geen reden zijn om de toets te schrappen! We weten dan namelijk in ieder geval hoe de leerlingen en het onderwijs ervoor staan. Inmiddels is ook bekend dat de meeste ouders ook willen dat de eindtoets dit jaar wél doorgaat.
Toetsing: objectieve informatie
Ook, of zelfs juist, in deze crisistijd biedt de eindtoets waardevolle en objectieve informatie. Door de resultaten weten we waar de lacunes zitten: waar schort het aan en wat kun je er aan doen, zowel voor als na de zomervakantie.
Het afnemen van toetsen geeft ons zicht op de achterstanden: zijn deze het grootst op taal, of juist rekenen? En moeten vooral bepaalde wijken in grote steden aan de bak om achterstanden weg te poetsen? Al die informatie ontbreekt als de eindtoets wordt geschrapt. Dat maakt het dan tevens moeilijk om de corona-achterstanden aan te pakken of daar geld voor vrij te maken. Je kunt dan wel van alles aanbieden om onderwijsachterstanden weg te werken, maar dat zijn dan ongerichte acties. Kortom: dan kan goedbedoeld geld op de verkeerde plekken terechtkomen, waar het weinig effect heeft.
Lichtzinnigheid of degelijkheid?
Het is ongelooflijk hoe lichtzinnig zowel binnen als buiten het onderwijs wordt gedacht en gesproken over het laten vervallen van de eindtoets. Het doet denken aan voorbije decennia waarin een deel van de onderwijsmensen het ongehoord vond om toetsing af te nemen, omdat dit schadelijk voor de leerlingen zou zijn. Zij strooiden liever zand in de ogen van anderen en zich zelf om daarmee blind en doof te blijven voor de werkelijke opbrengsten binnen het onderwijs. Pas later keerde het tij in het onderwijs en werd het gemeengoed dat alle inspanningen, in welke (publieke) sector dan ook, aan verantwoording werden onderworpen. En waarmee aan de hand van de uitslagen niet alleen leerlingen werden beoordeeld, maar vooral... hoe met deze uitslagen verdere verbeteringen in het onderwijs konden worden ingevoerd.
Minder kansen...
Toen de eindtoets in het voorjaar van 2020 wegens de corona werd geschrapt, werd aan het einde van het jaar het effect daarvan al duidelijk: minder kinderen kregen een hoger advies voor de middelbare school. Vooral kinderen uit armere gezinnen waren daarvan de dupe. In normale jaren krijgen ongeveer 17.000 leerlingen een hoger advies. Dat is niet niets. Zonder de eindtoets ontnemen we een groep leerlingen de kans om hoger in te stromen in het voortgezet onderwijs.
Voor wie niet bekend is met de procedure: de (CITO-)eindtoets heeft niet meer het alleenrecht als het gaat om het schoolkeuze-advies. De school zelf houdt van elk kind zijn/haar ontwikkeling bij via het zogenoemde leerlingvolgsysteem, en geeft zélf het advies voor de vervolgsoort van onderwijs, zoals vmbo, havo of vwo. Daarom ook is de eindtoets niet meer begin februari, maar pas eind april, nadat de groep 8-leerlingen zich al hebben aangemeld voor de v.o.-school van hun keuze. Alleen als de uitslag van de toets in positieve zin afwijkt van het schooladvies, kan een leerling een hoger schooltype kiezen, andersom dus niet.
Achterstanden zichtbaar, dus wegwerken...
In dit opzicht verandert er dus niets aan de procedure, wel of geen corona. Wat door de corona wél zal blijken is dat hiaten in de leerstof zichtbaar zullen worden, dankzij de eindtoets! Voor de reeds gemaakte schoolkeus zal dit niet nadelig kunnen en mogen uitwerken. Wél zal de school de opdracht hebben om aan de hand van de uitslagen vast te stellen waar bepaalde achterstanden nog zullen moeten worden weggewerkt.
En dat zal zowel voor het basisonderwijs als het voortgezet onderwijs een gezamenlijke opdracht kunnen en moeten zijn, zowel vóór als na en/of misschien wel in de zomervakantie. Immers, de talenten van de leerling met het oog op de v.o.-keus zullen door de basisschool zeker goed zijn ingeschat, maar eventuele (corona)achterstanden zullen vervolgens door beide scholen heel gericht moeten worden aangepakt, juist dankzij die eindtoets die daarom dus zeker door moet gaan...