Op 15 september 1961 deed de tv zijn intrede in ons gezin. Hierboven mocht ik hem aanzetten. Kijk je mee? Wél in zwart-wit en maar één zender. Hoe ik op dit heuglijke feit terugkijk lees je hieronder. Reageren? Klik op de link 'Contact'.
Onze eerste tv-avond
Gepubliceerd op 5 april 2019
Tot in 1961 de tv bij ons thuis zijn intrede deed, bestond voor ons eigenlijk alleen de radio. Als kind betekende dat dinsdag De Blokhut, vrijdag De Karekieten, zaterdag De Wigwam. Allemaal KRO-jeugdprogramma’s, want als kind luisterde je vanzelfsprekend heel verzuild. En niet te vergeten op zondagmiddag Het Radioprentenboek, voorafgegaan door (weliswaar niet van de KRO, maar we moesten als kind toen écht doodstil zijn) De toestand in de wereld door Mr. G.B.J. Hiltermann. Zijn stemgeluid is voor mij nog steeds dé ultieme jeugdherinnering aan de zondagmiddag, op enige afstand gevolgd door Frits van Turenhout met de voetbaluitslagen. Maar dan was het inmiddels alweer half 5 aan het eind van die héél lange zondag die ’s morgens al om 8 uur in de kerk was begonnen.
Dappere Dodo: een van de meeste geliefde programma's
Vaste prik op woensdagmiddag: de Verrekijker, het nieuwsprogramma voor de jeugd
Omroepster Tante Hannie zwaaide altijd tot besluit
Toen mijn moeder op 16 september 1961 veertig werd, gebeurde het dan toch: de aanschaf van een tv-toestel. Mijn broer en ik waren toen resp. 9 en 11 en keken regelmatig tv bij buurkinderen. Vaste prik was natuurlijk de woensdagmiddag om 5 uur: Dappere Dodo en De Verrekijker. Kijk deze terug op:
https://www.youtube.com/watch?v=rB6IHm1LJik
https://www.youtube.com/watch?v=eBla2Z6XmNc
Maar het meest bleef tante Hannie mij bij: de omroepster van de KRO die haar afkondiging altijd steevast eindigde met zwaaiende handen. En natuurlijk zwaaiden wij allemaal terug.
Cineac
Bij gebrek aan tv kon ook de Cineac in de Reguliersbreestraat rekenen op ons bezoek. Na vol ongeduld een lange wachtrij onder de luifel in de aanpalende steeg doorstaan te hebben, zwaaide de portier in zijn indrukwekkende blauwe uniform de deur open en werden we in de donkere zaal begeleid naar een lege plek. Nog altijd herinner ik mij de karakteristieke commentaarstem van Philip Bloemendal bij het Polygoonjournaal: die van opgewonden enthousiasme bij zoveel mooie filmbeelden.
De Cineac in de Reguliersbreestraat was regelmatig onderdeel van een dagje uit naar 'de stad'.
De avond vóór mijn moeders verjaardag werd de enorme doos, die al eerder die week bezorgd was, door twee mannen van de tv-winkel geopend waarna het apparaat met vereende krachten op de naaimachinekast in de hoek van de kamer werd gezet. Op het dak werd vervolgens de tv-antenne in elkaar gezet. Terwijl de ene monteur het tv-beeld in de gaten hield, draaide zijn collega op het dak net zo lang aan de antenne tot hij na enig heenenweergeroep in de goede stand stond. Dat deze klus aan het begin van de avond plaats vond had te maken met het testbeeld dat zo’n kwartier voor de start van de tv-avond, om kwart voor 8 dus, op het scherm verscheen.
Het testbeeld (uiteraard zwart-wit) in de jaren '60
Een tv-avond van 2 uur met 3 programma's
En zo was het die vrijdagavond 15 september 1961 om 8 uur dan eindelijk zo ver: de eerste tv-uitzending bij ons thuis, te beginnen met het NTS-journaal. Afsluitend het weerbericht, gepresenteerd door een mannenhand met een stuk lippenstift. Als kind was ik altijd gefascineerd door de manier waarop de weerman het hoge- en lageluchtdrukgebied met die speciale H en L in schaduweffect op het landkaartje zette.
Na het journaal de omroepster die Brandpunt aankondigde met de bekende openingstune die het jaren heeft uitgehouden: 9 roffels gevolgd door 4 claxonachtige stoten waarbij het beeld steeds verder inzoomde. Stilletjes hoopte ik enkele jaren geleden deze vertrouwde tune bij de terugkeer van Brandpunt opnieuw te mogen horen, maar dat jeugdsentiment was mij helaas niet meer gegund…
Het derde, en tevens laatste tv-programma van deze avond, was een aflevering van De Bezetting, gepresenteerd door Dr. L. de Jong. En kort na 10 uur wenste de omroepster ons welterusten en was het testbeeld even later het enige dat nog restte...
Het begin van elke TV-avond om 8 uur.
Het weer, besproken en getekend met een stuk lipstick
Dr. L. de Jong presenteerde vele malen 'De Bezetting'
Het was de tijd van één tv-zender, uiteraard zwart-wit. Uitzendingen die mij altijd zijn bijgebleven zijn de 24-uurs marathonuitzending Open het Dorp in november 1962 (“Kan de tv eigenlijk wel zó lang aan staan?”), de Elfstedentocht op die barre 18 januari 1963, en de moord op Kennedy, bekendgemaakt tijdens het 8 uurjournaal op 22 november 1963, waarna de programmering die avond helemaal op de schop ging.
De eerste TV-marathonuitzending: Open het Dorp met Mies Bouwman op 26/27 november 1962
Elfstedentocht 18-1-1963 in de Hel van het Noorden
De moord op Kennedy in Dallas, 22-11-1963 ("Waar was jij of wat deed jij, toen je dit hoorde?")
Omdat er maar één tv-zender was, was de eerste TV-piraat zeer welkom: TV Noordzee vanaf het REM-eiland.
De eerste TV-piraat
Najaar 1964 kwam het REM-eiland met TV Noordzee tussen 6 en 8 uur met reclame. Er ontstond meteen een run op de speciale antennes die je overal op de tv-masten zag verschijnen, maar wij hadden thuis iets speciaals ontdekt. Als je de grote ronde zenderknop op de zijkant van de tv heel behoedzaam halverwege tussen twee zenders plaatste, kreeg je zonder antenne het REM-eiland! Het was wél zaak om vervolgens voorzichtig te lopen, anders sprong de knop alsnog in een van de naastgelegen zenderstanden. Overigens was de piraatzender geen lang leven beschoren. Nog voor de kerst verdween hij na overheidsingrijpen uit de lucht.
TV vanaf half 8 en... een tweede net!
Niet lang daarna, in 1965, werd het begintijdstip van de avonduitzending verschoven naar half 8 en kregen we zowaar het 'tweede net'. Op 2 januari 1967 werd voor het eerst reclame uitgezonden in zorgvuldig afgebakende STER-blokjes voor en na het journaal.
Helaas ging dit tweede net bij de start eind 1964 onze neus voorbij: het tv-toestel bezat hiervoor weliswaar al een extra knop, vooruitziend als men in 1961 reeds was, maar een noodzakelijke extra inbouw voor ontvangst bleek helaas niet meer mogelijk. Het gevecht over de zenderkeus is ons gezin tijdens mijn jeugdjaren daarmee bespaard gebleven…
Een verkorte versie van dit artikel verscheen eerder in 'Ons Amsterdam', juni 2015.